To 2012, στο εντευκτήριο της Ευξείνου Λέσχης, στη Λεωφόρο Νίκης, από αποθηκευτικό χώρο όπου, για πολλά χρόνια, ήταν φυλαγμένο, ανάμεσα σε άλλο αρχειακό υλικό, όχι ιδιαίτερης αξίας, «ανασύρθηκε» Ιστορικό Αρχείο υψίστης εθνικής σημασίας.
Το υλικό αυτό συνδέεται με τη δράση του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, στο Βατούμ και τεκμηριώνει την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, κυρίως κατά το χρονικό διάστημα από το 1916 μέχρι το 1924,
με ιδιαίτερη έμφαση στον αγώνα για την ανακήρυξη «Ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου» και τις διώξεις που υπέστη ο εκεί ελληνισμός, μέχρι τον τελικό ξεριζωμό του από τις πατρογονικές εστίες.
Το Αρχείο αυτό περιλαμβάνει :
- πρακτικά συνεδριάσεων του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου, Εθνοσυνελεύσεων και συνεδριάσεων διοικητικών συμβουλίων ποντιακών σωματείων
- μαρτυρίες και υπομνήματα που συνέταξαν οι κατά τόπους ποντιακές κοινότητες, όπου τεκμηριώνονται οι διωγμοί και οι κακουχίες που υπέστη το ποντιακό στοιχείο
- αλληλογραφία ποντιακών οργανώσεων, φορέων κλπ. με την ελληνική κυβέρνηση, όπως και με ξένες κυβερνήσεις ή και πρόσωπα που ασκούσαν επιρροή στη διεθνή πολιτική σκηνή της εποχής
- επιστολές και υπομνήματα που απευθύνονταν στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης, το 1919
- έγγραφα σχετικά με τις εκλογικές διαδικασίες για την ανάδειξη των κατά τόπους αντιπροσώπων στο Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου
- πιστοποιητικά που εξέδιδε η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης για τους πρόσφυγες από τον Πόντο,
καθώς και πλήθος άλλων εγγράφων νομικού, οικονομικού και εκπαιδευτικού περιεχομένου.
Το υλικό αυτό είχε διασωθεί και φυλαχθεί από τους πρωτεργάτες του αγώνα για «Ανεξάρτητη Δημοκρατία του Πόντου», τον Λεωνίδα Ιασονίδη και τον Θεοφύλακτο Θεοφύλακτο, παραδόθηκε δε από τον Λεωνίδα Ιασονίδη στην Εύξεινο Λέσχη, τον Δεκέμβριο του 1934,
όπως μαρτυρείται στα πρακτικά των συνεδριάσεων του Διοικητικού της Συμβουλίου.
Με πρωτοβουλία του Θεοφύλακτου Θεοφύλακτου, Προέδρου τότε της Ευξείνου Λέσχης, το 1935, ανατέθηκε στον Αρχιμανδρίτη Πανάρετο Τοπαλίδη η επεξεργασία και αρχειοθέτηση του υλικού του Αρχείου.
Με τον καιρό, όμως, το πολύτιμο αυτό Αρχείο λησμονήθηκε και δεν έτυχε της φροντίδας που η ιστορική του σημασία επέβαλλε.
Με την ανάσυρσή του από τη λήθη, το 2012, ξεκίνησε συστηματική προσπάθεια, από ειδικούς επιστήμονες, για την επαναρχειοθέτηση και ταξινόμησή του, με χρονολογική σειρά και με αφετηρία τη μονάδα
ή την ενότητα δράσης, με την οποία κάθε φορά συνδέονται τα υπό ταξινόμηση έγγραφα. Πέρα από τα βασικά στοιχεία ταυτότητας του κάθε εγγράφου, σημειώνονται όλα τα αναφερόμενα σε αυτό πρόσωπα και περιγράφονται
περιληπτικά τα θέματα που αυτό εξετάζει. Την περιγραφική τεκμηρίωση του κάθε εγγράφου συμπληρώνει η γλωσσική και φυσική περιγραφή του. Το κάθε έγγραφο λαμβάνει έναν μοναδικό ταξινομικό αριθμό και φωτογραφίζεται.
Στη σπουδαιότητα του υλικού του Αρχείου, αναφέρθηκε δημόσια και ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, όταν, προσκεκλημένος της Ευξείνου Λέσχης, τον μήνα Μάρτιο του 2016,
ξεναγήθηκε στο χώρο και ενημερώθηκε λεπτομερώς για το περιεχόμενο και τη διαδικασία διαφύλαξης και ανάδειξής του.
Η αρχειοθέτηση και ταξινόμηση του υλικού δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Μετά το πέρας των εργασιών συντήρησης και ταξινόμησης, στη διάθεση των μελετητών, αλλά και του ενδιαφερόμενου κοινού,
θα βρίσκεται ένας πλήρης έντυπος και ηλεκτρονικός κατάλογος των εγγράφων του Αρχείου, καθώς και το σύνολο του υλικού, σε ψηφιοποιημένη μορφή.